Bunkernummer |
|
Oud Bunkernummer |
|
Lokatie |
|
Toegankelijkheid |
|
Aantal kamers |
2 achteraan verbonden kamers en een sas |
|
Aantal schietgaten |
|
Type geschut |
|
Bijhorende vuurrichting |
|
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd: |
- Nazareth, Sectie C, kadastraal perceel 205a (deels)
|
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker: |
- Voor de bouw van de bunker werd een perceel landbouwgrond onteigend ter grootte van 1 are 45 ca in de nabijheid van de zuidwestelijke hoek (niet de hoek zelf) van een groter perceel landbouwgrond.
- Gezien dit onteigende perceeltje C205a (deels) niet direct aansloot met enige openbare weg was er nood aan een bijkomende permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed vanaf een openbare weg tot het domein met de bunker. Dit diende om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken.
- Daarnaast was er in dit geval ook noodzaak aan een tijdelijke erfdienstbaarheid voor een periode van 8 maanden over een ruimere strook van in totaal 5 meter breed. Deze bredere strook was noodzakelijk om de bouw van de bunker mogelijk te maken.
- Vergeet ook niet dat ten tijde van de bouw van deze bunker er nog geen sprake was van de huidige Expressweg, de 's Gravenstraat en de E17. Ook de wegel noordelijk van deze bunker, de Langedreef bestond toen nog niet.
- De tijdelijke erfdienstbaarheid verliep vanaf de zuidoostelijke hoek van het onteigende perceeltje in oostelijke richting over een lengte van 64.75 meter. Daarna boog deze strook nog voor 17,95 meter in zuidoostelijke richting tot aan de rand van perceel C205a. Deze strook liep dan nog 39.40 meter verder in dezelfde richting over het zuidelijke perceel C197c om dan 9.10 meter verder in westelijke richting aan te sluiten op de toen reeds bestaande openbare weg, de huidige Dennenbosdreef die toen nog aansloot met de huidige Groenstraat zuidelijk van de huidige E17 (eveneens nog niet bestaande toen). Deze aansluiting zal verlopen hebben zuidelijk van het hoofdgebouw van de huidige hoeve aldaar.
- Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid werd de eerder besproken zone over de volle lengte verbreed aan de zuidkant van voorgaande strook van 2 meter voor de permanente erfdienstbaarheid tot een strook van 5 meter.
- Het onteigende perceeltje en alle bijhorende percelen gebruikt voor de permanente en tijdelijke erfdienstbaarheden maakten deel uit van een grote onteigeningsakte gericht aan de Commissie van Openbare onderstand van de Stad Gent die hier heel wat gronden in eigendom had. Dit omvatte onder andere nog de onteigeningen en erfdienstbaarheden van de bunkers A6, A7, A8, A9, A10, A11, B6, B7, B8, B9 en C4. Daarnaast omvatte deze ook nog de erfdienstbaarheden van de bunker A5. Deze totale akte was goed voor 20055 BEF waarvan de onteigening en erfdienstbaarheden voor de bunker A7 een gedeelte van 2200 BEF op zich nam. Ook op deze grote akte zat een intrestclausule van 5% per jaar wat neerkwam op de totale akte 1002.75 BEF per jaar en voor deze kleine deelakte op zich 110 BEF.
- Deze grote akte werd verleden op 24 Februari 1936 (bijna een jaar later dus dan de meeste andere aktes in deze regio...).
- Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
- Voor deze bunker werd in 1938 nog eens bijkomende akte opgesteld omdat de bunker te kampen had met wateroverlast in natte periodes. Er werd een bijkomende akte opgesteld aan dezelfde Commissie van Openbare onderstand van de stad Gent op 12 Augustus 1938 voor de aanleg van een permanente ondergrondse drainage van in totaal 326 meter lang over een strook van 1 meter breed over de percelen C202, C203 en C204. De drainage moet dus doorgelopen hebben in de richting van de gracht langs de Kortrijkse Heirweg. Allicht zal de drainage door de jaren heen met het kruisen van 's Gravenstraat en de talud voor de brug onderbroken zijn en alvast niet meer ten volle werken (alhoewel de bunker blijkbaar wel nog altijd droog staat aan de binnenzijde).
|
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker: |
- De originele situatie is niet evident meer om heden ten dage nog exact te proberen schetsen op een huidige kadasterschets. Zo is het originele perceel C205a op het huidige kadaster niet meer terug te vinden behalve voor het perceeltje dat nog altijd de bunker omvat. Dit perceeltje draagt nog altijd perceelnummer C205e. Dat het perceeltje niet gewoon index "b" draagt wijst er ook al op dat het originele perceel C205a wel nog wat andere aanpassingen kende door de jaren heen.
- Het perceel C203 bestaat nog altijd maar werd ondertussen ook perceel C203b, allicht omdat het deels werd onteigend voor de 's Gravenstraat. Het perceel C197c waarover een gedeelte van de erfdienstbaarheden liep, is heden totaal verdwenen en opgegaan in de percelen C194l en C194n.
- Zoals al gemeld, zijn er rondom de bunker wel heel wat zaken gewijzigd zoals de toen nog niet bestaande 's Gravenstraat, de Langedreef en de E17. Ook zijn heel wat percelen gewijzigd van kadasternummers door de hoeve waar de bunker bijstaat die wel heel wat uitbreidingen heeft gekend sinds de bouw van de bunker.
- Het originele perceeltje, huidige C205e zal in 1961 in elk geval al opnieuw verkocht geweest zijn gezien het toen al niet meer op de lijst van nog niet verkochte bunkers stond.
|
Voorstudie van voor de bouw van de bunker
Deze voorstudie geeft een mooi beeld van het vrij ruime terrein rondom de bunker met alle bijhorende intacte percelen uit 1934. Ook was er enkel maar sprake van1 hoeve met enkele bijgebouwen langs de Dennendreef.
Op deze schets zie je duidelijk dat de vuursector wel degelijk in hoek opgesteld is met de bunker tegen directe doorbraak A6 die noordwestelijk van het kruispuntje links nog net op de schets te zien is. Deze bunker nam de velden zuidelijk van de Oude Heirweg onder vuur.
|
|
|
Detail bij deze voorstudie
Dit is de onteigeningsschets zoals voorzien in de voorstudie. Let er op dat deze nog beperkt afwijkt van wat ooit werd uitgevoerd. In dit geval is wel degelijk onteigend in de zuidwestelijke hoek van het perceel C205a wat in praktijk niet is gebeurd.
|
|
|
Ruime kadasterschets uit onteigeningsakte
Onteigeningsschets met inbegrip van de bijhorende erfdienstbaarheden.
|
|
|
Detail onteigening en erfdienstbaarheden
Zoals hierboven gemeld werd niet 100% de hoek van het perceel onteigend.
|
|
|
Ruime actuele kadasterschets uit 2013
Het mag meteen duidelijk zijn dat er naast het perceeltje waar de bunker nog altijd opstaat nog weinig aan de rechter kant strookt met de schets hogerop. Zelfs aan de linker zijde is heel wat gewijzigd door het kruisen van de 's Gravenstraat.
|
|
|
Actuele detail van het kadaster anno 2019
Enkel het ooit onteigende perceeltje heeft nog een link met het originele perceel C205a en draagt nu nog altijd het nummer C205e
|
|
|
Luchtfoto Google Earth anno 2019. Je ziet duidelijk bunkertje A7 in de onderhoek van het koutertje links van de hoeves. De bunker A6 waar hij in hoek mee staat opgesteld staat nog juist in de linker bovenhoek van de foto.
|
|
|
Routebeschrijving om deze bunker te vinden: |
- De bunker ligt dicht in de buurt van de bunker A6, alleen ligt hij aan de overzijde van de 's Gravenstraat in een veld. In 2006 lag hij op een scheiding van twee velden en was hij vrij sterk omgeven door hagen en struiken waardoor betreden zeker niet evident was. Heden (anno 2019) ligt hij opnieuw volledig vrijgezet. Je kan deze bunker ook eenvoudig zien staan vanaf de E17.
|
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie: |
- Het is een voorliniebunker tussen de steunpunten Astene en Eke tussen A6 (300 m) en A8 (295 m). Hij staat in hoek opgesteld met A6 om samen een groter gezichtsveld en schietbereik te hebben. De bunker A6, een bunker tegen directe doorbraak, nam de zuidelijke kant van de toenmalige Kortrijkse Heirweg onder vuur. De in hoek met hem opgestelde mitrailleurbunker A7 bekommerde zich dan over de velden zuidelijk van de Oude Heirweg.
- De steunliniebunker C4 lag ongeveer 770 meter van deze bunker verwijderd.
|
Structuur van het bunkertje: |
- Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
|
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar + wat waren de schietsectoren: |
- Hij was voorzien voor het opstellen van twee mitrailleurs.
- Naast de standaardopstelling van Maximmitrailleurs was deze bunker ook nog voorzien voor de opstelling van Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.
|
Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje: |
- De hoeken zijn afgewerkt met baksteen en het geheel is gecementeerd geweest met het motief van assestenen.
- Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
- Vooraan waren er twee schietgaten verborgen als twee valse ramen. Deze zouden origineel verborgen worden achter houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1,40m (BxH). Op deze houten luiken zouden dan nog eens houten raamprofielen aangebracht worden om ze het uitzicht van echte ramen te geven. Toch heeft de ondergrond van deze nepramen bij deze bunker geen randen en zitten deze ook niet dieper uitgewerkt. Er zijn ook geen dorpels. Het mysterie van deze merkwaardige camouflage is allicht te zoeken in de Franstalige prijsbestek van bouwfirma B die alle luiken voor de gecementeerde bunkers letterlijk heeft uitgevoerd in gegalvaniseerd plaatstaal, allicht zonder enig houtwerk. De ramen zullen in dit geval dan ook geschilderd geweest zijn op deze staalplaten. Gezien deze platen beperkt waren van dikte, diende er ook geen extra diepte voor gespaard te worden om ze niet te ver naar voor te laten uitsteken op de voorgevel als camouflage van de betrokken schietgaten.
- Er zijn voor de rest geen extra valse ramen.
- De dakstructuur was zeker uniek op de linie.
- Er zijn op de ganse bunkerlinie maar een drietal bunkers gebouwd die een dergelijk dak bezaten, namelijk deze bunker, de bunker C6 (verdwenen op grondgebied Eke) en de bunker B12.
- Gelijk met de achtermuur, dus in feite het sas afsnijdend op het plafond van de betonnen bunker, liep een loodrecht op het dak gebouwde muur. Op de twee zijgevels stonden twee driehoekige puntgevels. Het uitzicht van verderaf zal dan ook de indruk gegeven hebben van een vrij groot dakvlak. Dit dak was bedekt met asbestgolfplaten.
- Het toegangssas was voorzien van een klein plat dakje. Als afvoer voor het regenwater was hierbij bijkomend een dolfijn in gietijzer (1,50 meter lang) voorzien in combinatie met 1,50 meter zinken buis van diameter 10 cm.
- Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
- De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
- In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
- Het globale uitzicht was dit van een assestenen koeienstal bij de hoeve waar hij kortbij stond.
- Bij de bouw van de bunker werd al specifiek vermeld dat de struiken en gewassen die rond de bunker al stonden zoveel mogelijk dienden behouden en bewaard te blijven, net als de originele gebruikswegel die op dat moment voor de bunker zou gelopen hebben.
- In december 1934 zou er op project B nog een correctie volgen op heel wat van de bestaande plannen. Zo zal worden gevraagd het dakniveau met 30 cm te verlagen en de bunker op die wijze 30 cm dieper in de grond te steken. Hiervoor dienden bijkomend alle ventillatiedoorgangen en granaatwerpgaten gecorrigeerd te worden binnen het op te richten gebouw. Om dit nieuwe niveauverschil te corrigeren diende bijkomend in het sas een betonnen trap voorzien te worden met 2 treden en een bijkomende sterfput. Deze correcties zijn niet meer te zien op de bijhorende plannen.
- Het globale uitzicht was dit van een bijgebouw van een boerderij.
|
Bouwplannen van de bunker
Terreinschets zoals te vinden bij de bouwplannen van dit bunkertje. Merk op dat het perceeltje nooit apart is afgespannen geweest met omheining. Het zat altijd mee inbegrepen in de omheining van het grotere perceel waar dan een toegangspoortje in was voorzien om de bunker te bereiken. Men wilde zeker niet de indruk wekken dat het nog eens een kleiner perceeltje betrof in dit grotere weiland wat het direct verdacht zou maken als mogelijke bunker.
|
|
|
Grondplan van deze tweekamers mitrailleurbunker. Aan dit grondplannetje is nauwelijks te zien dat we hier toch met een zeer merkwaardig bunkertje te maken hebben. Wel ziet men duidelijk dat de hoeken afgewerkt waren met baksteen en het geheel gecementeerd. |
|
|
Doorsnede AB horende bij bovenstaand grondplan. Rechts ziet u één van de twee driehoekige puntgevels. Rechts iets meer detail van het platte dakje van het sas. |
|
|
Doorsnede CD horende bij bovenstaand grondplan. Hierop ziet men duidelijk de merkwaardige dakstructuur. Men had dus letterlijk twee driehoekige puntgevels en één enkel dakvlak. In dit geval bekleed met asbestgolfplaten. Ook had het dak vooraan vrij grote dakoversteken, allicht om vanop afstand ook de hoogte van de wanden proberen kleiner te doen lijken.
In feite bood deze achterste dakgevel een beperkte verschansing vanop het dak van het toegangssas. Wel geen idee of het ooit de bedoeling is geweest dit op die manier te benutten.
|
|
|
Actuele toestand van deze bunker: |
- De bunker is volledig vrij. De percelen rond de bunker zijn soms in gebruik als weiland, soms als kouter.
|
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40: |
- Er zijn allicht geen directe sporen van strijd.
- Toch heeft deze bunker in zijn toegangssas, ter hoogte van een scharnier van de gepantserde deur wel degelijk schade in de wand. Dit zal echter niet van een projectiel zijn maar allicht van het ooit uitbreken en weghalen van de gepantserde deur.
- Echte schade uit de meidagen valt ook niet echt te verwachten op dit gedeelte van de bunkerlinie dat eigenlijk ook nooit echte strijd heeft gekend en amper bezet is geweest.
|
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje: |
- Mogelijks kende het bunkertje door zoals hierboven vermeld, het dieper in de grond in te werken later wel waterproblemen. In 1938 werd namelijk nog bijkomend een drainage aangelegd van meer dan 300 meter op dit probleem opgelost te krijgen.
- In de cementering naast de toegang draagt de bunker nog een cijfer 2. Het tweede cijfer is beschadigd en was mogelijks een 5 of een 6. Het zal wel degelijk het getal 25 geweest zijn gezien cijfer 26 terug te vinden is bij het bunkertje B5, eveneens te Nazareth. De eigenlijke bedoeling van deze ingekapte nummers is nog altijd raadselachtig. Mogelijk had het iets te maken met de poging de bunkertjes in de jaren 50 opnieuw te herverkopen nadat ze militair buiten dienst waren gesteld. De originele militaire nummers zullen op dat moment allicht niet meer zo gekend geweest zijn.
|
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje: |
- Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject B bedroeg origineel 54.352,91 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 54.561,91 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 54.861,91 Bef hebben gelegen.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
Foto's van deze bunker
Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting |
Anno 1995. Zicht op de bunker zoals hij er toen uitzag. De bunker had het uitzicht van een koeienstal met assestenen. Hij staat vrij eenzaam in het midden van een weiland op dat moment. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Achterzijde van de bunker. De achterwand moet hier doorgelopen hebben. Je ziet dat de muur er vrij ruw is afgebrokkeld en hoger liep dan de achterwand. Deze liep over het sas die op zich een klein plat dakje had. Op die manier had je op beide zijkanten 3 hoekige kopmuren die afliepen tot en met de schuinte hier nog te zien is aan het oreillon vooraan. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Zicht op linker zijkant en het gedeeltelijk geopende toegangssas. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Binnenzicht vanuit het toegangssas. De grond van de mitrailleurkamer ligt vrij nat wat er toch op wijst dat de bunker af en toe water zou moeten maken. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Foto's van de eigen prospectie in 2006 - zonder de binnenzijde |
Zicht op de bunker zoals hij in 2006 terug te vinden was op de scheiding tussen 2 percelen. De tussenstrook was uigewerkt als een soort wilde haag. |
|
|
|
|
Detail van het linker schietgat. Bij deze bunkertjes zie je dus geen uitgewerkte valse ramen zoals op de rest van de linie. Bouwproject B werkte allicht ooit zijn ramen uit door ze effectief op de metalen panelen af te werken (schilderen) zonder deze met randen in de diepte uit te werken. Mogelijks heeft men zelfs hier deze schietgaten gewoon verborgen achter panelen met ongeveer hetzelfde uitzicht en kleur als de assestenen om zo weinig mogelijk de aandacht te trekken op de er achter stekende schietgaten. |
|
|
Een blik naar binnen in het linker schietgat. De groene tinten achteraan zijn zo goed als zeker originele restanten van camouflagekleuren. |
|
|
Achterzijde. Jammer genoeg begint de originele baksteencamouflage rond het sas achteraan af te takelen terwijl deze in 1995 toch nog intacter was. |
|
|
Achterzijde met gedeeltelijk vrije toegang. Hij was op die manier dus niet echt zo vlot bereikbaar zonder de draad te beschadigen. Verdere prospectie naar de binnenzijde werd dan ook toen niet gedaan. |
|
|
Foto's van de bijkomende prospectie in 2012 - inclusief binnenzijde |
In 2012 stond het bunkertje opnieuw niet meer in een weiland maar op de rand van een maisveld. Ook was de omheining verdwenen rond de struiken waardoor hij op dat moment opnieuw vlot betreedbaar was aan de binnenzijde. |
|
|
Vooraanzicht met afgebrokkende uitgemetst hoek. |
|
|
Het op dat moment vlot bereikbare toegangssas. |
|
|
Restanten van een bij het toegangssas ingebeiteld nummer 25. Allicht ooit aangebracht om de bunkers te kunnen onderscheiden eenmaal ze hun militaire functie hadden verloren en voor het kadaster toch onderscheiden moesten kunnen worden. |
|
|
Blik vanuit toegangssas naar buiten. Het valt meteen op vergeleken met de plannetjes dat de bunker wel degelijk dieper in het maaiveld steekt dan hij daar getekend is. |
|
|
Het toegangssas van uit de mitrailleurkamer. Linksboven het granaatwerpgat naar de andere zijde van het toegangssas. Qua metaal is de bunker ook grotendeels ontmanteld. |
|
|
Juist voor de plaats waar ooit de gepantserde deur moet gezeten hebben, vind je ook deze schade in de wand. Ook mijn eerste idee was dat de bunker ondanks de onlogische locatie op de bunkerlinie om oorlogsschade terug te vinden, om een projectielinslag ging. Allicht betreft dit schade veroorzaakt door in de bezettingsperiode de gepantserde deur hier te ontmantelen. Allicht is deze bij het demonteren eens tegen de wand gevallen met deze schade tot gevolg. |
|
|
Het binnenzicht in de 1e mitrailleurkamer, nog altijd zeer weinig verschillend met de foto uit 1995. |
|
|
De tussengang tussen de beide mitrailleurkamers. 2 originele haken zijn ze hier ooit vergeten wegbranden. |
|
|
Binnenzicht in 2e mitrailleurkamer. Aan de onderzijde te zien moet de bunker toch tot een 30 cm water gemaakt hebben in het verleden. |
|
|
De wijze waarop het bunkertje anno 2019 opnieuw te zien is midden van een grotere kouter. De wilde haag en zelfs de grotere bomen bij de bunker zijn ondertussen gerooid. Wat de grotere bomen betreft is dit natuurlijk weer jammer gezien deze zelfs allicht origineel bij de camouflage van deze bunker behoorden.Hij staat nu opnieuw heel verweesd alleen in het midden van een veld. |
|
|
|
|
|